Openbaar vervoer

Varen over water is een relaxte bezigheid. Je verplaatst je met de snelheid van een langzame fietser over het water. Het enige dat je eigenlijk hoeft te doen is een beetje sturen en opletten dat je nergens tegen aanvaart. Als je zelf niet hoeft te sturen, kun je rustig onderuit in de kuip of in de kajuit zitten, een beetje kijken naar het landschap, beetje kletsen, muziek luisteren of een boek lezen.

Ben je éénmaal in de haven, dan is je boot veranderd van een transportmiddel tot een woning en zul voor je verplaatsingen weer zelf inspanning moeten verrichten. Ons budget was gewoon te klein om vouwfietsjes aan te schaffen en er zijn geen sponsoren geweest die ons een paar ter beschikking hebben gesteld. We zijn dus aangewezen op de benenwagen en het openbaar vervoer.

De bemanning van de Panic kan best een aardig stukje lopen en heeft dat de afgelopen maanden ook regelmatig gedaan. Eerst is er natuurlijk de wandeling van de boot naar het sanitair. In sommige havens lagen we zo dichtbij dat we bij ongunstige wind deze voorzieningen konden ruiken. In andere havens was deze wandeling zo lang dat we voor onderweg brood mee moesten nemen. Het meest bizarre voorbeeld hier van was wel de haven van Arkosund. De ontwerper van deze haven had waarschijnlijk een hekel aan passanten. De gaststeiger van deze haven had hij zover weg gesitueerd, dat je vanaf de steiger het havengebouw nog net aan de horizon kon zien liggen. Dat was niet het enige middel om argeloze gasten af te schikken. Als je al de moed had om het hele stuk over deze steiger te lopen, dan had hij nog een andere methode gevonden om je te beletten dat je heelhuids de douche of het toilet zou bereiken. In de steiger had hij zoveel bochten laten zetten, dat het wel leek alsof je slalom moest lopen. Het mag niet onvermeld blijven dat deze steiger ’s nachts niet verlicht was.

Daarnaast hebben we uren door prachtige steden gelopen, kilometers gelopen naar geldautomaten, supermarkten en restaurants. Maar met lopen alleen kom je er niet, zodat we teruggeworpen werden naar onze minder kapitaalkrachtige jaren en weer gebruik moesten maken van het openbaar vervoer.

In het buitenland reizend met het openbaar vervoer ga je al snel de vergelijking trekken met de zelfde voorzieningen als in Nederland. En thuis is het allemaal glashelder geregeld. Onze strippenkaart is een zeer vernuftige uitvinding en we zijn er van overtuigd dat buitenlanders in Nederland er direct uit komen waar je strippenkaarten kunt kopen en hoeveel strippen je af moet stempelen om je bestemming te bereiken. Ook de zeer overzichtelijke borden van de NS op de stations laten niets te wensen over, en zelf niet als je de Nederlandse taal niet machtig bent. Wij hebben ons dan ook verbaasd over het openbaar vervoer in de landen die we bezocht hebben.

Onze eerste kennismaking met het buitenlandse OV was op Borkum. Omdat we de 6 km lopend vanaf de haven naar de stad te ver vonden, en je voor de een huurfiets nog meer moest betalen als voor de bus, zijn we naar de bushalte vlak bij de haven gelopen. Op de uiterst “gründlichen” dienstregeling stond dat de bus om de 20 minuten langskwam en de route over alle belangrijke punten op het eiland ging. De eerste bus ging om 6 uur ’s ochtend en de laatste om 11 ’s avonds. Per dag komt de bus dus 51 keer langs. Stel je voor je bent buschauffeur op Borkum. Je werkt 36 uur in de week en 44 weken per jaar. Dan leg je dat rondje dus 4752 keer jaarlijks af. Na 40 dienstjaren zijn dat toch zo’n slordige 190.000 rondjes. Met deze gegevens in ons hoofd konden wij lege blik in ‘s mans ogen begrijpen, ondanks dat hij in een gloednieuwe harmonicabus mocht rijden, die bij elke halte sissend omlaag ging, zodat de reiziger makkelijker in kon stappen. Strippenkaarten kennen ze niet in Duitsland maar voor de prijs die de chauffeur rekende voor ons retourtje dachten we dat de eigenaar van de bus waren geworden.

In Talin hebben we ook veel gebruik gemaakt van het openbaar vervoer omdat de haven 4 mijl buiten de stad lag. Buschauffeurs worden uiteraard aangenomen omdat ze het hun toevertrouwde voertuig trefzeker door het verkeer kunnen sturen zonder de huidige clientèle in gevaar te brengen of toekomstige te overrijden. Toch zou je verwachten dat deze mensen ook enige sociale vaardigheden zouden moeten bezitten, niets bleek minder waar. Vol verwachting stapten we de bus in, welwillend om de prijs voor deze luxe te gaan betalen. De buschauffeur verstond geen Engels, Duits, Frans of Nederlands. Zelfs als we heel hard tegen hem praten begreep hij nog niet wat we wilden, terwijl je toch zou kunnen verwachten dat als een buitenlander je bus in stapt, dat deze een kaartje voor de bus wil. Pas toen we gingen zwaaien met de plaatselijke valuta viel het ¼ Lati (de plaatselijke munt) bij de beste man. Met de kaartjes in de hand wrongen we ons de overvolle bus in en zagen een deel van de reizigers hun kaartje in een stempel automaat doen. Natuurlijk willen we graag aan deze plaatselijke folklore meedoen maar tot onze verbijstering kwam er op ons kaartje geen stempel. Na 1,5 week met het zelfde kaartje te hebben gedaan, kwamen we er pas achter dat de stempel automaat niet vanzelf werkte als je er een kaartje in deed, maar dat je ook nog hard tegen een knop moest duwen. Toen was het helaas te laat voor nieuwe kaartjes omdat we naar Finland vertrokken.

In Rusland hebben we ons verbaasd over, maar geen gebruik van gemaakt, van de stadbussen. Er rijden door St Petersburg veel stadbussen en deze zitten doorgaans stampvol. Van het openbaar vervoer wordt daar dus goed gebruik gemaakt en je zou dan ook verwachten dat er af en toe wel een nieuwe bus aangeschaft zou kunnen worden. Wij hebben geen nieuwe bussen gezien, maar alleen barrels die waarschijnlijk nog door tsaar Peter de Grote zelf zijn aangeschaft. Deze propvolle walmende vehikels denderen overal door de stad. Ze hebben grote kale en roestige velgen met daarom heen spekgladde banden. Sinds de val van het communisme staat er grote reclame op de bussen, die aan de onderzijde evenwel al niet meer leesbaar is, omdat die kant van de bussen overdekt is met roest. Als een bus een beetje dicht bij staat zie je ook duidelijk dat de grootste roestgaten slordig weg geplamuurd zijn en met een spuitbusje een beetje zijn overgespoten.

De Metro is in St Petersburg echter andere koek. Met een roltrap ga je tientallen meters onder de grond om op een prachtig perron aan te komen, waar de schilderingen met heldhaftige russen uit het communistische tijdperk weer worden hersteld. Onder aan elke rottrap is een hokje met daarin een medewerker van de metro die niets anders als taak heeft om te observeren of het met de roltrap en haar passagiers wel goed gaat, een ROLTRAPBEWAKER. Dan kun je nog beter buschauffeur op Borkum zijn.

De grootste lof hebben wij voor de tram in Göteborg. Vlak voor de haven stopte deze tram die ons in ongeveer 20 minuten door de stad voerde en ons midden in het centrum afzette. Niet dat deze tram zo heel bijzonder was hoor. Gewoon dezelfde tram zoals die ook bij ons in Den Haag of Amsterdam rijdt, nee, de betaling van deze tram was heel bijzonder. De eerste keer dat we de tram namen stapte één van ons naar de bestuurder om een kaartje te kopen. Bij de vraag of hij Engels, Duits, Frans, Nederlands of Fries sprak ontkende hij in alle toonaarden. Aangezien we te ver van Rusland waren, durfde het bemanningslid dat steeds verwarring zaait met slechts een paar Russische woordjes, dit niet op de buschauffeur los te laten. De enige communicatie signalen van zijn kant waren nee schudden en te wijzen naar een bordje boven zijn hoofd. Op dat bordje stond iets, dat begrepen we ook wel, maar ja, ons Zweeds bevond zich nog in een embryonale fase en het enige dat we kunnen zeggen in het Zweeds was Hey Hey en zelfs daarvan weten we nog steeds de betekenis niet. We zijn maar in de tram gaan zitten. Al snel kwamen we er achter dat daar een soort stempel automaat stond, een betaal automaat en een scanner voor pasjes. Het geheel was voorzien van een uitgebreide toelichting in het Zweeds. Wij zijn tot de enige juiste conclusie gekomen dat het openbaar vervoer voor buitenlanders in Zweden gratis is en onze dank en waardering gaat hierbij dan ook uit naar het gehele Zweedse volk…